Ayuntamiento de Tafalla/Tafallako Udala

Ostiral honetan izango da, irailaren 27an, 18:00etan, Tafallako Kulturguneko Zinema Aretoan.

Tafallako Ceda – La Celada udalerrian, TAP (Zaragoza-Iruña) linea eraikitzen ari ziren bitartean, legar-fabrika baten ustiapenak argitara atera du Brontze Aroko (K.a. II. milurtekoa) aldi baterako kokaleku baten aztarnategia. Orain arte ustekabeko erritu- eta ekonomia-jarduerak dokumentatzeko aukera eman du, denbora-testuingururako.

Aurkikuntzen artean, hauek nabarmentzen dira:

• Bi ehorzketaren hondarrak
• Brontze Aroko Nafarroako zeramika-ontzi multzorik osoena eta
• Kobrezko lingote multzo bat, ia 6 kilokoa, garai hartarako aberastasun txiki bat zena.

Hizlariak: Txaro Mateo, Alex Duró eta Jesús Sesma

Antolatzailea: Ondare Historikoaren Zerbitzua. Nafarroako Gobernua Eta Adif

Laguntzailea: Tafallako Udala

Ceda – La Celada aztarnategia

Tafallako Ceda – La Celada udalerrian, Zaragoza eta Iruñea artean Prestazio Handiko Trenaren linearen eraikuntzari zerbitzua emateko, Brontze Aroko aldi baterako asentamendu bat argitara atera zen, Nafarroako historiaurreko biztanleriaren jarduera erritual eta ekonomikoak dokumentatzea ahalbidetu duena.

Indusketa-lanak Kulturako Zuzendaritza Nagusiarekin – Vianako Printzea Erakundearekin lankidetzan egin dira, eta 2020tik 2023ra bitartean egin ditu Adifek, legar-maileguen eremu batean, eta 130 egitura aurkitu dituzte 2 hektareako azaleran. Beheragune xumeak dira morfologia desberdineko lurretan, eta hainbat elementu aurkitu dira bertan: bi etxola, silo, etxe, su eta abarren zutoin-zuloak. Aztarnategia Brontze Aroan jaio zen, K.a. II. milurtekoaren erdialdean, eta aldi baterako habitat txiki bat izan zen, oso ohikoa Foru Erkidegoan.

Mota horretako aztarnategiak, “zulo-eremuak” izenekoak, egitura galkorrekin eraiki ziren, eta, beraz, ez dira haien eraikuntza-hondarrak kontserbatu (etxebizitzak, lurzoruak, itxiturak, etab.), hauskortasuna eta luberritze-efektua direla eta. Hala ere, bertako biztanleen bizirauteko moduei, ingurumen-baldintzei, teknologiari eta abarri buruzko tresna eta datu esanguratsuen hondarrak dokumentatzea ahalbidetu dute. Hala ere, indusketa luzeari esker, informazio ugari azaleratzen da eta, batzuetan, ustekabeko aurkikuntzak egiten dira.

Aztarnategiko arkeologia-lanak amaituta, aurkitutako hondakinak Nafarroako Gobernuko Arkeologia Funtsetan kontserbatu dira, eta bertan zaharberritzen ari dira. Aldi berean, ikerketa zientifiko bat egiten ari dira Vianako Printzea Erakundearen eta Kulturaren Zuzendaritza Nagusiaren arteko lankidetzaren bidez. Bertan, Ondare Historikoaren Zerbitzuko, Olcairum SLko eta hainbat ikerketa-zentrotako (Valladolideko Unibertsitatea eta Madrilgo Unibertsitate Autonomoa, CSIC, etab.) teknikariek parte hartzen dute. Lan horien artean daude erradiokarbonako datazioa, metalen eta horien jatorriaren analisia, zeramika egiteko teknologia, hondakin organikoak, arkeofauna, antropologia, etab.

Aurkikuntzen aurkezpena

2024ko Ondarearen Europako Jardunaldiak egiten diren bitartean, aurkezpen ekitaldi bat egingo da Tafallan. Bertan, Ceda-La Celadako lanen aurrerapena erakutsiko da, aurkitutako aztarna nagusiekin eta egiten ari diren azterketen emaitzekin.

Egindako aurkikuntzen artean, Brontze Aroko bi ehorzketen aztarnak nabarmentzen dira, herriko zaharrenak.

Gainera, Brontze Aroko Nafarroako zeramikazko ontzi multzo osoena aurkitu da. Zeramika horietako asko osorik aurkitu dira, aldi berean utzi ziren eta azkenean zigilatu egin ziren, ziur asko erritu-izaerako egintza bat irudikatzen duena, eta oraindik ez dakigu horren esanahia, paralelorik ez baitago. Teknologiari eta hondakinei buruzko azterlanei esker, horiek ulertzeko argia emango da.

Kobrezko lingote multzo bat ere aurkitu da, 6 kilo inguruko pisua zuena, garai hartarako aberastasun txiki bat zena. Aurkikuntza hori kasu bakarra da Foru Komunitatean eta Espainiako ipar-mendebaldean, eta Pirinioetako iparraldean egindako beste aurkikuntza batzuekin alderatuko da, dirutza hori bertan behera uzteko inguruabarrak ezagutzeko.

Ceda-La Celadaren indusketa eta azterketa kasu bakarra da Nafarroan K.a. II. milurteko komunitate bat nola bizi zen jakiteko, orain arte ustekabeko jarduera erritual eta ekonomikoak dokumentatu baitira.